منهول ها و اهمیت کاربرد آنها در شبکه آبیاری
استفاده از منهول‌ها به ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به شهر بابل بر می‌شود. مطالعات باستان‌شناسان از روی نوشته‌ها و نقشه‌های بجا مانده حاکی از آن است که شهر بابل از سیستم فاضلاب جامع شهری برخوردار بوده است : شبکه‌ای با طراحی ماهرانه که تمامی منطقه شهر را تحت پوشش قرار می‌داد که شامل کانال‌های آجری فاضلاب به همراه محل هایی برای دسترسی به این کانال‌ها جهت بازرسی آنها (مشابه منهول‌های امروزی) بوده است . استفاده از منهول‌ها از دیرباز جهت ایجاد ایستگاه های دسترسی به بخش های مختلف شبکه‌های آب‌رسانی و جمع‌آوری و انتقال فاضلاب جهت بازرسی ، تهویه طبیعی و تعمیر و نگهداری همواره مورد نظر بوده است .
امروزه نیز نه تنها از اهمیت آنها کاسته نشده بلکه روز به روز بر اهمیت و نیز موارد کاربرد آنها افزورده شده است.
به طور کلی انواع منهول‌ها را می‌توان به صورت زیر دسته بندی نمود:
۱- منهول‌های آجری
این نوع منهول‌ها از انواع سنتی بوده که در گذشته مورد استفاده فراوان بوده است (شکل۱). هم‌اکنون از در برخی از موارد به دلیل هزینه پایین این منهول‌ها تمایل به استفاده از آنها وجود دارد.
از معایب این منهول‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- احتمال نشت از دیواره‌ها
- احتمال نشت از محل اتصال لوله به آدم‌رو
- زبری نسبتاً زیاد در محل مجرای کف
- آسیب‌پذیر در برابر مواد خورنده
- شکننده بودن در برابر عواملی مانند زلزله
- امکان حداکثر استفاده تا ارتفاع ۳ متر
۲- منهول‌های بتنی
این نوع منهول‌ها در سالهای گذشته به عنوان جایگزین منهول‌های آجری معرفی شد و توانست که جای خود را به سرعت تثبیت نماید به طوریکه در حدود ۷۰% منهول‌های ساخته شده در کشور از این نوع می‌باشد (شکل۲)
از معایب این نوع منهول‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- آب‌بندی نامناسب در اتصالات
- زبری نسبتاً زیاد در محل مجرای کف
- آسیب‌پذیر در برابر مواد خورنده
- شکننده بودن در برابر عواملی مانند زلزله (در صورت عدم طراحی صحیح)
- وزن بالای اجزاء (پیش ساخته)
- زمان اجرای طولانی (اجرا در محل)
۳- منهول‌های پلی اتیلن
در چند دهه اخیر پلی اتیلن، با توجه به خواص مطلوبی که دارد، به عنوان مناسب‌ترین ماده برای ساخت منهول‌ها به خدمت گرفته شده است. خواص منهول‌های پلی اتیلن که در ادامه به آنها پرداخته شده است باعث گشته که روند استفاده از آنها سیر صعودی داشته باشد، به طوری که هم‌اکنون در اروپا بیش از ۸۰% منهول‌های مورد استفاده در پروژه‌های اخیر از این نوع بوده است. متاسفانه در داخل کشور سهم استفاده از این نوع منهول‌ها بسیار پایین بوده اما در حال حاضر استفاده از آنها روند رو به رشدی بخود گرفته است (شکل۳).